< فهرست دروس

درس شوارق - استاد حشمت پور

93/07/05

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: هرگاه مجرد عاقل غير باشد مي تواند عاقل خودش باشد
بحث در اين داشتيم كه « هر مجردي عاقل است» براي اثبات اين قاعده گفتيم هرمجردي معقول است واين معقول همان طور كه به تنهايي معقول است مي تواند مقارن شود حد اقل با وجود ووحدت وساير امور عامه؛ يعني محكوم عليه اين امور قرار گيرد وهرجاي كه حكم باشد بايد حاكم طرفين حكم را تصور كند. پس مقارنت دوتا معقول درعقل ممكن است وهرگاه مقارنت درعقل باشد مطلق مقارنت ممكن است؛ چرا كه مقارنت در عقل مقيد است و متوقف است مقارنت مطلق.
ان قلت: مقارنت عقلي متوقف است بر امكان مقارنت عقلي وامكان مقارنت عقلي متوقف است بر امكان مقارنت مطلق، چرا كه مقارنت عقلي يكي از انواع مقارنت مطلق است، امّا طبق بيان شما مقارنت درخارج متوقف است بر امكان مقارنت مطلقه چرا كه مقارنت در خارج از مصاديق يا از انواع مقارنت مطلقه است ومقارنت مطلقه متوقف است بر امكان مقارنت مطلق وامكان مقارنت مطلق متوقف است بر مقارنت عقلي، كه متوقف است بر امكان مقارنت عقلي واين دور است. بعبارت ديگر مقارنت خارجي ومقارنت عقلي متوقف است بر امكان مقارنت مطلق، واگر مقارنت مطلق وامكان مقارنت مطلق هم متوقف باشد بر مقارنت عقلي، چنانكه شما گفتيد دور لازم مي آيد. قلت: مقارنت عقلي ومقارنت خارجي متوقف اند بر امكان مقارنت مطلق، ولي مقارنت مطلق وامكان مقارنت مطلق متوقف نيست بر مقارنت عقلي وامكان مقارنت عقلي تا دور لازم بيايد، بله ما از طريق بيان مقارنت عقلي پي مي بريم كه مقارنت مطلق ممكن است، بعبارت ديگر مقارنت عقلي دليل ما است براي امكان مقارنت مطلق، نه اينكه مقارنت مطلق متوقف باشد بر مقارنت عقلي كه دور لازم بيايد.
هرگاه مقارنت مطلق دو مجرد ممكن باشد، چنانچه اين مجرد قائم بذاته باشد مي تواند عاقل باشد؛ يعني مي تواند مقارن شود با صورت معقوله در خارج، وعاقل غير باشد به اين نحو كه صورت معقوله حاصل شود در مجرد بنحو حصول حال در محل؛ چرا كه مقارنت مجرد با معقول به يكي از سه صورت است:
1. مقارنت محل با حال، كه مجرد محل وصورت معقوله حال باشد؛
2. مقارنت حال با محل، كه مجرد حال وصورت معقوله محل باشد؛
3. مقارنت دوتا حال، كه مجرد وصورت معقوله هردو در يك محل باشند.
از اين سه قسم مقارنت چون مجرد قائم بذاته است فقط قسم اول صحيح است؛ چرا كه مجرد قائم بذاته نمي تواند حال باشد، فقط مي تواند محل باشد. پس ممكن است مجرد قائم بذاته محل وصورت معقوله حال باشد، بعبارت ديگر ممكن است مجرد قائم بذاته عاقلِ صورت معقوله ويا عاقل غير باشد. خلاصه ممكن است كه هر مجردي عاقل غير باشد.
واگر ممكن است كه هرمجردي عاقل غير باشد ممكن است كه عاقل نفس خود باشد؛ چرا كه عاقل غير ممكن است كه به عاقل بودن خودش توجه كند واگر توجه كند عاقل نفس خود است. واگر ممكن است كه مجرد عاقل خود باشد از آنجاي كه تعقل نفس به حضور صورت معقوله نيست بلكه به حضور ذات است وذات هميشه حاضر است پس مجرد هميشه عاقل خود است. پس هرمجردي عاقل است.
متن: لانّ صحة المقارنة المطلقة لا يتوقف على المقارنة فى العقل فان صحّة المقارنة المطلقة متقدمة عليها(مقارنت مطلقه) لكونها(صحت) استعدادا لها(مقارنت مطلقه) و المطلقة(مقارنت مطلقه) متقدّمة على المقيّدة (مقارنت مقيده) التى هي المقارنة فى العقل، فصحة المقارنة المطلقة متقدّمة على المقارنة فى العقل بواسطة(مقارنت مطلقه). فلا يمكن ان يتوقف(صحت مقارنت مطلقة) عليها(مقارنت في العقل)، و الّا يلزم الدّور، فيتحقّق صحّة المقارنة المطلقة فى الخارج أيضا(همان طور كه در عقل ممكن است) و ذلك(مقارنت درخارج) بان يحصل المعقول فى المجرّد القائم بذاته حصول الحال فى المحل و ذلك(اينكه مقارنت خارجي حصول معقول است در مجرد قائم بذاته) لانّ المقارنة (مقارنت مجرد با معقول) على ثلاثة اقسام:
مقارنة المحلّ للحال.
و مقارنة الحال للمحلّ
و مقارنة احد الحالين للآخر.
و المجرّد لما كان قائما بذاته امتنع ان يكون (اسم يكون:) مقارنته(مجرد) لشي‌ء (خبريكون:) من القسمين الاخيرين، بل منحصرة فى القسم الاوّل على ما هو شان العاقل مع المعقول فيكون المجرّد عاقلا له(معقول) لامحة و هو المطلوب.
ثم إنّ كلّ ما يصحّ ان يكون عاقلا لغيره يصحّ ان يكون عاقلا لنفسه(چون وقتي كه غير را تعقل مي كند متوجه است كه خودش غير را تعقل مي كند پس خودش را تعقل مي كند)، لانّ كل عاقل لغيره يمكنه ان يعقل انه عاقل لغيره و هذا يستلزم ان يعقل نفسه كما لا يخفى فكلّ مجرّد يصح ان يكون عاقلا لذاته.
و اذا صحّ ان يكون عاقلا لذاته وجب ان يكون عاقلا لذاته لان تعقّله(مجرد) لذاته لا يمكن ان يكون بحصول مثاله(صورتش را) فيكون بحضور ذاته و ذاته حاضرةٌ دائماً لا تغيب فيكون تعقّله لذاته دائماً فثبت المطلوب و هو أنّ كلّ مجرّدٍ عاقلٌ اى بالفعل‌.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo